Գոյական անուններն ունեն երկու թիվ՝ եզակի և հոգնակի։ Եզակի թիվը ցույց է տալիս եզակի, մասնավոր առակա կամ տվյալ տեսակի առարկան ընդհանրապես, ինչպես՝ ծառ, տղա։ Բառի ուղիղ ձևն է։ Հոգնակի թիվը ցույց է տալիս նույն տեսակի մեկից ավելի առարկաներ՝ ծառեր, տղաներ։ Կազմվում է եր և ներ վերջավորությունների միջոցով։ Միավանկ բառերին ավելանում է եր վերջավորությունը, իսկ բազմավանկներին՝ ներ-ը։
Շեղումներ կանոնից
- Մի շարք գրաբարյան բառեր հոգնակիի կազմության ժամանակ վերականգնում են ն մասնիկը՝ ստանալով ներ վերջավորությունը։
Դրանք են՝ բեռ, գառ, լեռ, եզ, դուռ, մատ, նուռ, ծունկ, թոռ, կուռ, ծոռ, ձուկ, հարս, մուկ բառերը։
- Կին-կանայք, մարդ-մարդիկ
- Եթե բարդ բառի վերջին միավանկ բաղադրիչը գոյական է, ապա ավելանում է եր։ Օրինակ՝ շարասյուներ, իսկ եթե բառի վերջին միավանկ բաղադրիչը բայ է կամ ունի բայական իմաստ, ապա ներ։ Օրինակ՝ անասնակերներ։
- Եթե մեկուկես վանկանի բառի կես վանկը գտնվում է բառասկզբում, ապա ավելանում է ներ։ Օրինակ՝ բը-ժիշկ-ներ։ Իսկ եթե մեկուկես վանկանոց բառի կես վանկը գտնվում է բառավերջում, ապա ավելանում է եր։ Օրինակ՝ կայ-սըր-եր։
Բացառություն՝ գամփռ-գամփռներ կամ գամռեր, անգղ-անգներ կամ անգղեր
Գոյություն ունեն նաև գոյականների անեզական և անհոգնական խմբեր։
Առաջադրանքներ
- Տրված գոյականները հոգնակի՛ դարձրու:
Գլուխ-գլխեր, թվական-թվականներ, աստղ-աստղեր, երկիր-երկրներ, սենյակ-սենյակներ, հարևան-հարևաններ, ծառ-ծառեր, պտուղ-պուղներ, տեր-տերեր, ժապավեն-ժապավեններ, մարդ-մարդիկ, կին-կանայք:
2. Տրված բառերի բաղադրիչները գծիկով բաժանի՛ր: Բոլոր բառերի առաջին բադադրիչներն ի՞նչ նմանություն ունեն:
գառնարած = գառն — արած,
բեռնակիր = բեռն — ա — կիր,
մատնել = մատն — ել:
Գառնուկ-գառն-ուկ, բեռնել-բեռն-ել, դռնակ-դուռն-ակ, թոռնիկ-թոռ-նիկ, լեռնային-լեռն-ա-յին, ծոռնիկ-ծոռ-նիկ, հարսնուկ-հարս-նուկ, մատնոց-մատ-նոց, ողնաշար-ողն-ա-շար, ձկնկիթ-ձկնկ-իթ, ոտնաման-ոտն-ա-ման, մկնդեղ-մկն-դեղ:
3. Տրված գոյականները հոգնակի՛ դարձրու: Ո՞ր մասնիկով են նրանք հոգնակի դառնում:
Բեռ-բեռեր, գառ-գառեր, դուռ-դռեր, եզ-եզեր, թոռ-թոռեր, լեռ-լեռեր, ծոռ-ծոռեր, հարս-հարսեր, ձուկ-ձկեր, մատ-մատեր, մուկ-մկեր, նուռ-նռեր:
4. Փորձի՛ր պարզել, թե հատուկ անուններից որոնք են չակերտներում գրվում:
Մենք վաղուց ենք անցել «Քաջ Նազարը»:
Շատ եմ հավանում Սարոյանի «Գեղեցիկ սպիտակ ձիու ամառը» պատմվածքը:
Այս գիրքը հրատարակել է «Շաղիկ» հրատարակչությունը:
Ընկերս աշխատում է «Նոր դպրոց» հրատարակչությունում:
Ամենաշատը սիրում եմ աշակերտական «Ծիր Կաթին» թերթը:
Կարդացե՞լ ես երիտասարդների «Լրագիր օր» շաբաթաթերթը:
Իրերը տեղավորել էր Էրեբունի հյուրանոցում ու հասել ընկերներին:
Ամերիկյան Գրումման Էրկրաֆտ ընկերությունը Բեն Ֆրանկլին սուզվող ապարատն ստեղծել է խորջրյա ուսումնասիրությունների համար:
Գագարինը առաջին մարդն էր, որ Վոստոկ տիեզերանավով տիեզերք թռավ:
5․ Տրված հատուկ անունները տեղադրի՛ր նախադասություններում՝ համապատասխանաբար կետադրելով:
Ապոլոն-11, Հաղթանակ, Հազարան բլբուլ, Կիևյան, Ջերմուկ, Դունկան, Աքսորականներն անտառում:
Հեքիաթներից ամենաշատը սիրում եմ …:
… և …. կամուրջները Երևանի ամենագեղեցիկ կառույցներից են:
1969թ. ամերիկացի աստղագնացները … տիեզերանավով վայրէջք կատարեցին Լուսնի վրա:
Նավապետ Գրանտի երեխաներն էլ դարձան … զբոսանավի ուղևորներ, և բոլորով գնացին խիզախ ծովայինին գտնելու:
… հանքային ջուրը բուժիչ նշանակություն ունի:
Խորասուզված կարդում էր Մայն Ռիդի … արկածային վեպը: