Մեր շուրջն անընդհատ տեղի են ունենում փոփոխություններ:
Բնության մեջ տեղի ունեցող փոփոխությունները կոչվում են բնական երևույթներ: Երևույթները կարող են լինել ֆիզիկական և քիմիական:
Այն երևույթները, որոնց ընթացքում նյութերը (մարմինները) փոխում են վիճակը, ձևը, չափերը, կոչվում են ֆիզիկական երևույթներ:
Ֆիզիկական երևույթների ընթացքում նյութերը չեն փոխարկվում այլ նյութերի, այսինքն՝ նոր նյութեր չեն առաջանում:
- Ֆիզիկական երևույթները լինում են՝
- Մեխանիկական (մարմինների շարժում)
- Ջերմային (գոլորշացում, անձրև, ձյուն, սառույցի հալվելը, ջրի տաքանալը),
- Լուսային (արևի լուսավորելը, կայծակի բռնկում),
- Ձայնային (տարբեր տեսակի ձայների առաջացումն ու տարածումը),
- Էլեկտրական (կենցաղային սարքեր, կայծակ),
- Մագնիսական (սովորական մագնիսի կողմից երկաթե առարկաներ ձգելը) և այլն:
Առօրյա կյանքում հաճախ հանդիպում ենք այնպիսի երևույթների, որոնց ընթացքում որևէ նյութ փոխարկվում է մեկ այլ նյութի:
Այն երևույթները, որոնց ընթացքում նյութերը փոխարկվում են մեկը մյուսի, այսինքն՝ այլ բաղադրությամբ և հատկություններով նոր նյութեր են առաջանում, կոչվում են քիմիական երևույթներ:
Քիմիական երևույթների օրինակներ են՝
Վառելանյութի այրվելը, երկաթի ժանգոտելը և այլն:
Քիմիական երևույթներն այլ կերպ կոչվում են նաև քիմիական փոխարկումներ կամ քիմիական ռեակցիաներ:
Քիմիական ռեակցիային ուղեկցող երևույթներն են.
- Գույնի փոփոխությունը: Լուցկու հատիկի այրման ընթացքում նրա գույնը փոխվում է:
- Համի փոփոխությունը: Միսը եփվելիս փոխում է համը:
- Հոտի հայտնվելը կամ անհետանալը: Որոշ նյութերի փոխազդեցության դեպքում կարող է առաջանալ հոտ:
- Գազի անջատումը կամ կլանումը: Որոշ քիմիական ռեկացիաների ընթացքում անջատվում է գազ` պղպղջակների տեսքով: Օրինակ, երբ կաթը թթվում է կամ փտում է, ապա տարածվում է յուրահատուկ տհաճ հոտ:
- Ջերմության անջատումը կամ կլանումը: Թղթի կամ ցանկացած նյութի այրման ընթացքում ջերմություն է անջատվում:
- Լույսի անջատումը: Այրման ընթացքում անջատվում է նաև լույս:
Դասարանական աշխատանք
1.Ո՞ր երևույթներն են կոչվում ֆիզիկական։
Այն երևույթները, որոնց ընթացքում նյութերը փոխում են վիճակը, ձևը, չափերը
2.Ո՞ր երևույթներն են կոչվում քիմիական ։
Այն երևույթները, որոնց ընթացքում նյութերը փոխարկվում են մեկը մյուսի, այսինքն՝ այլ բաղադրությամբ և հատկություններով նոր նյութեր են առաջանում
3.Հետևյալ երևույթներից որո՞նք են ֆիզիկական՝ մոմի այրվելը,բաժակի կոտրվելը,եղյամի առաջացումը, ջրի եռալը,լուցկու այրվելը, կաթի թթվելը։
Մոմի հալվելը, բաժակի կոտրվելը, եղյամի առաջացումը, ջրի եռալը։
Լրացուցիչ աշխատանք
- Բերե’ք ֆիզիկական երևույթի օրինակներ։
Մոմի հալվելը, թուղթը կտրտելը։
2. Բերե’ք քիմիական երևույթի օրինակներ։
Ճյուղ վառվել, կաթը թթվել։
3. Քիմիական երևույթների ժամանակ ի՞նչ փոփոխություններ են կատարվում նյութի հետ։
Գույնն է փոխվում, համն է փոխվում, հոտն է փոխվում։